انواع لوازم داربستی و کاربرد آن ها

داربست به سازه‌های خرپایی فلزی یا چوبی اطلاق می‌شود که طرف ساختمان ممکن است نصب شود، ارتفاع سازه داربست بسته به شرایط محیطی و نحوه دسترسی به محیط کار تا ارتفاع ساختمان و پروژه مورد نظر قابل تغییر است.
یکی از بخش‌های اصلی هر سازه که سهم بسزای در ساخت ساختمان دارد نمای ساختمان می‌باشد، جهت دسترسی به نمای ساختمان، تاکید بر استفاده از داربست می‌باشد که کارگران بتواند راحت به دیوار جهت نماسازی یا تعمیر و بازسازی نمای جانبی ساختمان در هر ضلع ساختمان دسترسی داشته باشند، دوم اینکه، چون نماسازی در ارتفاعات بالا انجام می‌گیرد پس باید به عنوان یکی اصل این را در نظر داشته باشی که پایداری سازه خرپایی ما خیلی مهم است و باید نهایت دقت و ملزومات قانونی در این سازه‌ها رعایت شود.

داربست‌ها همان‌طور که گفته شود در اصل بنیان استاتیکی دارند که جهت پایداری از قوانین مربوط به خرپا تبعیت می‌کنند،
اگر بخواهیم این سازه رو ازنظر نیرو و استاتیکی بررسی کنیم، این سازه صرفاً فقط نیروی محوری رو منتقل می‌کند و قادر به تحمل برش و خمش نمی‌باشد، و نیروهایی که به راین سازه وارد می‌شود از طریق عضوهای محوری که همان لوله‌های داربستی می‌باشند منتقل می‌شود به همین منظور این سازه رو سازه خرپایی می گویند.

داربست از دو قسمت تشکیل شده است:

یکی از مهم‌ترین قسمت‌های اصلی سازه‌های داربستی لوله دار بستی می‌باشد که می‌توانیم از انواع مختلف لوله صنعتی در آن استفاده کنیم، شاید سؤال پیش بیاید که لوله صنعتی شامل چه نوع لوله‌های می‌شود،لوله صنعتی شامل انواع لوله‌های فولادی درزدار و بدون درز و لوله‌های گالوانیزه و… می‌باشد.

از نظر وزن این لوله به دو گونه سبک و سنگین تقسیم می‌شود، در انتخاب نوع لوله در لوله‌های داربستی نکته و ملاک مهم شرایط محیطی و هوایی می‌باشد. ترجیح بر آن است از لوله‌های بدون درز استفاده شود.

در صورتی که مکان قرار گیری سازه خرپایی ما در زیر نور مستقیم خورشید و با رطوبت بالا باشد ترجیح بر آن است که از لوله‌های گالوانیزه جهت لوله‌های داربستی استفاده شود زیرا رطوبت و نور خورشید باعث می‌گردد که لوله‌های فولادی بدون درز و درز دار بدون پوشش ما دارای زنگ زدگی شوند پس از لوله‌های گالوانیزه دارای پوشش روی استفاده می‌شود. پوشش روی به این دلیل است که از برخورد مستقیم نور خورشید با سطح لوله جلوگیری می‌کند.

اگر بخواهیم مهم‌ترین مخاطراتی که ممکن است در استفاده از داربست را نام ببریم به صورت زیراست:

1.  سقوط دلیل عدم وجود محافظ، نصب نادرست محافظ و عدم استفاده از سیستم‌های نگه‌دارنده ی شخصی
2. سقوط داربست
3. در اثر ریزش مواد ضربه خورده
4.  خطر برق گرفتگی

لوله داربستی از لوله‌های فولادی با خارجی ۴۸٫۳ میلی متر (O / D) تهیه می‌شود و تحت استاندارد اروپایی BS EN ۱۱۳۹ تولید می‌شود. لوله‌های داربستی از جنس گالوانیزه تحت استانداردهای BS EN ۱۰۲۴۰ با ضخامت دیواره ۴٫۰ میلی متر تولید می‌شود که اگر این استانداردها رعایت شود حداقل بارکششی بهره برداری با این قطر بیرونی و این ضخامت حدود هشت تن می‌تواند باشد یعنی سیستم قادر خواهد بود باری حدود هفتاد و نه کیلو نیوتن را به صورت کششی تحمل کند.

مزیت‌های مهم استفاده از لوله داربستی

• نیازی به انجام تست‌های نفوذ و آنالیز فنی نمی‌باشد چراکه این لوله‌های صرفاً به عنوان عضو محوری محسوب می‌شوند و نه به خاطر انتقال سیالات
•  نیروِ های فشاری و یا اوزان بالایی رو می‌تواند تحمل کند
•  استحکام و دوام بالا
•  در برابر کشش و خمش و پیچش استحکام بالایی نشان می‌دهد
•  قابلیت نصب آسان
•  استفاده از پیچ و اتصالات به جای جوش و الکترود

شایان ذکر است در سازه‌های داربستی توجه بر این است که شکل‌های مثلثی به وجود آید، چرا که در علم عمران پایدارترین سازه به شکل مثلث می‌باشد.

 ویژگی‌های مهم لوله‌های داربستی

•  نوع و ملاک انتخاب لوله مورد استفاده بستگی به گونه داربست و مقدار باری که باید تحمل کند.
•  لوله‌های داربستی در دو طول ۳ و ۶ متری در بازار عرضه می‌گردند.
•  ضخامت لوله‌های داربستی در اکثر موارد در حدود ۲ تا ۳ میلی متر عرضه می‌گردند.
•  قطر بیرون لوله‌ها ثابت و ۴۸٫۳ میلی متر می‌باشد.
•  لوله‌های صنعتی بیشترین استفاده در این نوع لوله را دارا می‌باشند و رده لوله ۵ می‌باشد.
•  لوله‌های صنعتی مورد استفاده به دو نوع فولادی گالوانیزه و فولادی تقسیم می‌شوند که با توجه به قرار گرفتن در شرایط آب و هوایی و نوع پروژه یکی از آنها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
•  لوله‌هایی که به صورت افقی استفاده شوند را ledger می گویند.
•  لوله‌هایی که به صورت عمودی در این نوع سازه‌ها استفاده می‌گردد را transom می گویند.
•  هم چنین لوله‌های که به صورت مورب و به عنوان عضو بادبندی استفاده می‌شوند را diagonal نیز می‌نامند.

انواع بست و اتصالات

این اتصالات اساسی که برای پیوستن دو لوله داربست طراحی شده است می‌تواند برای ایجاد طیف متنوعی از ساختارهای ساخت و سازهای مختلف استفاده شود یا از آن به عنوان لوازم جانبی سیستم‌های داربست پیش ساخته استفاده شود. این مقاله شامل انواع اساسی اتصال دهنده‌های لوله‌های داربستی است که دو لوله را به هم متصل می‌کند  و همچنین اتصالات مخصوصی را برای اتصال لوله داربست به سایر اجزا، تجهیزات یا سازه‌ها استفاده می‌کند.

یکی از المان‌های مهم در برپا سازی داربست‌ها بست ها و اتصالات فلزی هستند که لوله‌های داربستی را در زاویه‌های متفاوت به هم وصل می‌کند و نقش بسزایی در ساخت یک سازه داربستی مقاوم را دارد.

در پایین به انواع بست های کاربردی که در فرایند برپا سازی یک سازه خرپایی داربستی استفاده می‌شود می‌پردازیم:

بست تک پیچ یا قائم Pipe Clam:

جهت نگهداری انواع لوله‌های صنعتی و گالوانیزه و درزدار و بدون درز پلی اتیلن، بر سطوح و مکان‌های با ارتفاع کم و زیاد در تأسیسات خانگی و صنایع نفت و گاز مورد استفاده قرار می‌گیرد. از موارد استفاده این لوله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• در قسمت‌هایی که بخواهیم انتهای داربست رو به‌صورت سقف در بیاوریم بیشتر استفاده می‌شود چون قسمت انتهایی لوله می‌باشد پس در اتصال انتها به انتهای لوله کار برد دارد
•  در اتصال لوله‌های که به‌صورت قائمه هستند (عمودی یا transom)
• به عنوان دست گیره یا دست آویز در ارتفاع به هنگام تمیز کردن نمای ساختمان توسط شخص بر روی داربست

جنس این نوع بست از ورق فولادی سیاه به ضخامت ۴ میلی متر و ۵ میلی متر می‌باشد.

از موارد استفاده این بست می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• در قسمت‌هایی که بخواهیم دو اتصال رو به‌صورت عمود برهم یا قائمه به هم متصل کنیم از این اتصال استفاده می‌کنیم یا به این صورت می‌توانیم بگوییم بست دوپیچ اتصال دهنده بین ledger و transom می‌باشد.
• به عنوان دست گیره یا دست آویز در ارتفاع به هنگام تمیز کردن نمای ساختمان توسط شخص بر روی داربست
•  در هنگامی که سرعت اجرای پروژه برای ما مهم باشد استفاده از بست دو پیچی به ۴ پیچی ارجحیت دارد.

ویژگی‌ها بست دوپیچ

•  حد مجاز بار سرویس دهی kN ۶٫۲۵ است و در برابر لغزش قادر است گشتاوری حدود ۵۴ نیوتن متر را تحمل کند.
•  می‌تواند برای مقاومت در برابر کشش یا بارهای فشاری استفاده شود.

جنس این بست از فولاد با درصد کربن بالا که چدن نامیده می‌شود می‌باشد. دلیل اینکه از چدن استفاده می‌شود این است که در محل اتصالات دو لوله که مرکز تجمع تنش می‌باشد اتصال باید شکل پذیری بالا داشته باشد که بتواند در مقابل فشار یا خمش یا پیچش ایجاد شده بتواند مقاومت کند و نشکند.

بست چهار پیچ

• دو لوله با قطر خارجی ۴۸٫۳ میلی متر را به صورت هم‌راستا یا قایم می‌تواند به هم وصل کند، کاربرد زیادی در زوایای عمود برهم دارد.
•  اتصال محکم با و بادوامی محسوب می‌شود.
• از جنس فولاد با درصد کربن بالا که چدن نامیده می‌شود دلیل این‌که از چدن استفاده می‌شود این است که در محل اتصالات دو لوله که مرکز تجمع تنش می‌باشد اتصال باید شکل پذیری بالا داشته باشد که بتواند در مقابل فشار یا خمش یا پیچش ایجاد شده بتواند مقاومت کند و نشکند.
•  پرکاربردترین بست مصرفی در سا زه‌های داربستی و گلخانه‌ای دارد.

بست چهار پیچ گردان

نکات و ویژگی بست چهار پیچ گردان به شرح زیر می‌باشد:

• شبیه بست چهار پیچ عمل می‌کند با این تفاوت که این نوع بست انعطاف بیشتری در اتصال لوله‌ها دارد یعنی اینکه قادر است دو لوله در زوایای غیر از قائمه رو به متصل کند.
•  کاربرد در زوایای کمتر از ۹۰ دارد.
•  در سازه‌های خرپایی که به شکل مدور یا سایر شکل‌های نامنظم هندسی است کاربرد دارد.
•  مصرف کمتری در سازه‌ی داربستی ما دارد.
• گران‌تر از بست چهار پیچ است.
•  به طور معمول برای اتصال اعضای مهاربند استفاده می‌شود. همچنین برای پیچش تنش لوله‌های
  داربست استفاده می‌شود.

از مزیت بست چهار پیچ گردان نسبت به سایر بست ها می‌توان به این مورد اشاره کرد که در این بست می‌توان لوله‌ها را در زوایای گوناگون به یکدیگر متصل کرد.

بست مغزی

بست مغزی بستی  است که در درون لوله قرارمی گیرد که به این صورت عمل می‌کند که در محل تقاطع دو لوله قرار می‌گیرد که اتصال این دو لوله را مستحکم کند که این دو لوله بتوانند به عنوان عضو یکپارچه در مقابل پیچش و خمش لوله مقاومت کند و نقش این بست این است که بتواند نیروی محوری ایجاد شده را از لوله به لوله دیگر منتقل کند.

از ویژگی‌های بست مغزی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

•  به لوله داربست با قطر خارجی ۴۸ میلی متر در انتهای هر لوله می‌پیوندد.
•  داخل لوله‌های داربست قرار می‌گیرد.
•  جنس از فولاد نشکن (چدن یا ductile).
•  در زیر بارگذاری فشرده سازی، این پین مشترک قادر به استفاده از ظرفیت کامل لوله داربست است.
•  این پین مشترک فقط باید برای پیوستن به لوله داربست با قطر داخلی یکسان، یعنی ضخامت دیواره یکسان، استفاده شود.

این بست  همان‌طور که از اسمش هم برداشت می‌شود جهت اتصال لوله به تکیه گاه که در کف زمین قرار دارد می‌شود.

از موارد کاربرد این بست می‌توان به  اتصالات سازه داربست یا خرپایی،سازه‌های گلخانه‌ای، یا داربست‌های تبلیغاتی اشاره کرد. جنس این بست ها از فلز آهنگری شده است که دارای استحکام بالا و مقاومت بسیار بالایی است.
نکته مهمی که در استفاده از این بست باید به خاطر داشت این است که برای استفاده از بست کف محل مورد نظر نباید سرامیک باشد به دلیل لغزش که روی سطح ممکن است رخ بدهد.